Hoe bouw je verlof en bovenwettelijk verlof op?

Er is nog weleens verwarring over het aantal vrije dagen dat je per jaar hebt. Waar heb je wettelijk gezien recht op? Wat is bovenwettelijk verlof? En hoe bouw je verlof op? We leggen het je uit in dit blog.

Wettelijk verlofrecht

Kort gezegd komt het er op neer dat je wettelijk gezien recht hebt op vier maal het aantal uren dat je per week werkt. Dus wanneer je 40 uur per week werkt heb je recht op 200 uur verlof. Ofwel 4 weken. Werk je parttime, bijvoorbeeld 28 uur per week. Dan is de som dus vier maal 28 uur. In dit geval 112 uur verlof op jaarbasis. Dit is wettelijk geregeld. Een werkgever kan hier dus niet van afwijken.

Bovenwettelijk verlof

De meeste werkgevers bieden meer verlof dan alleen het wettelijk verlofrecht van maximaal 4 weken per jaar. We noemen dat bovenwettelijk verlof. Gemiddeld genomen heeft de Nederlandse werknemer namelijk 26,5 verlofdagen per jaar. Dus bovenop het wettelijk verlof hebben de meeste werknemers in Nederland ook nog 5 à 6 dagen bovenwettelijk verlof.

Hoe bouw je verlof op?

Je verlofrechten bouw je op in de tijd. Dat wil zeggen dat verlofuren worden berekend over de uren die je werkt tussen 1 januari en 31 december van ieder kalenderjaar. Stel dat je in totaal 25 vrije dagen hebt. Dan bouw je er per maand dus 2,08 op. Je mag het verlof in principe wel eerder opnemen. Maar treedt je dan in dat jaar eerder dan 31 december uit dienst kom je verlofuren te kort en zal dit worden verrekend met salaris en/of vakantiegeld waar je nog recht op hebt.

Meenemen van verlofuren

Niet iedere werknemer slaagt er in om zijn of haar verlofuren op te maken. Wettelijk gezien vervallen deze verlofuren na 6 maanden. Werkgevers en werknemers mogen hier wel andere afspraken over maken en dat gebeurt in de praktijk meestal ook. Dit kan in een cao staan maar ook in een arbeidsovereenkomst. Vaak mag een werknemer een beperkt aantal vrije dagen meenemen naar een volgend jaar. Soms is er ook een maximum aan het aantal vrije dagen dat je maximaal mag stapelen.

Bij ziekte

Bij ziekte bouw je gewoon wettelijk verlof op. Dit was tot een jaar of 10 geleden niet altijd het geval. Voor het bovenwettelijk verlof kunnen andere regels gelden. Dit is voor werkgevers en vrij om afwijkende afspraken over te maken.

Verkopen (en kopen) van verlofuren

Werkgevers en werknemers mogen afspraken met elkaar maken over de mogelijkheid om verlofuren terug te verkopen aan de werkgevers. Dit geldt overigens ook voor het kopen van extra verlofuren. Verkoop je overtollige verlofuren aan je werkgever, dan wordt deze uren in principe tegen het normale tarief van de loonheffing belast. Dus niet extra zwaar.

Leestip: welke soorten verlof zijn er zoal? Dat kan je nalezen op de website van de Rijksoverheid.

In welke sector krijg je het meeste verlof?

Er is in Nederland best een groot verschil tussen de ene en de ander sector voor wat betreft het aantal verlofuren. We hebben de top-3 nog even op een rijtje gezet:

1. Onderwijs

Het verlof het onderwijs loopt natuurlijk synchroon met de schoolvakanties. Dus heb je in het onderwijs gemiddeld maar liefst 57 vrije dagen per jaar.

2. De overheid

Gemiddeld genomen hebben ambtenaren in Nederland 32 verlofdagen. Dat is dus ruim een week meer dan de gemiddelde werknemer.

3. De wetenschap

Denk bijvoorbeeld aan banen in de chemische sector. Werknemers hebben hier gemiddeld recht op 31 verlofdagen per jaar.

Leestip: vind jij dat je te weinig vakantiedagen hebt? Dan kan je dat of accepteren, of proberen om het slim aan te pakken. Hoe precies? Lees ook het artikel ‘Haal meer uit je vrije dagen in 2023’.