Ik denk, dus ik besta?

“Ik denk, dus ik besta”. Ken je deze uitspraak? Hij is van de filosoof René Descartes en stamt uit de 17e eeuw. Descartes baseert zijn stelling op de volgende redenatie.

Overgeleverde waarheden kunnen onwaar blijken te zijn, en ook je eigen waarneming kan je bedriegen. Misschien is er wel een kwaadwillende die je probeert te misleiden. Als je daar echter van uitgaat, is er dan nog iets wat je zeker kunt weten? Daar komt het “ik denk, dus ik besta” om de hoek kijken: je kunt wel aan alles twijfelen, je kunt om de tuin geleid worden, maar dan nog is er iemand die twijfelt, die erover nadenkt. Het simpele feit dát je denkt, impliceert dat je bestaat! (Vrij naar Wikipedia.)

Meestal ben ik er zo ook al wel van overtuigd dat ik besta. En anders herinneren mijn twee vrolijk-pinnige dochters mij daar wel aan. Met hun grapjes en hun geruzie, met hun verhalen en hun gezeur en natuurlijk: met hun dikke knuffels. Maar voor de westerse filosofie, waarin het denken een prominente rol speelt, vormt Descartes’ stelling een belangrijk element. Dat is de reden dat ik deze column durf te beginnen met “Ik”. (Dat zou ik normaal gesproken natuurlijk niet in mijn hoofd halen, omdat dat bijvoorbeeld ook in brieven not done is.) Inderdaad ervaar ik dagelijks in mijn praktijk als coach voor managementondersteuners hoe belangrijk de rol van gedachten is. Het vermogen om bijvoorbeeld het oordeel van een pittige naaste collega te betwijfelen, vergt – naast een sterke persoonlijkheid – een goed denkvermogen. Als de manager met wie je werkt jou beargumenteerd vertelt dat de stukken verstuurd kunnen worden zonder enige controle via de riskprocedures van de organisatie, is kritisch denken een essentiële competentie. Bij het stellen van leerdoelen of het analyseren en oplossen van problemen kun je een goed stel hersens prima inzetten!

Toch zit er een keerzijde aan het (overmatig) gebruiken van je hoofd. Ik kom in mijn werk veel managementondersteuners (en anderen) tegen die verzanden in hun denken. Ze woelen maar rond in hun hoofd, en piekeren zich een ongeluk. Denken (inderdaad) daarmee alle oplossingen te kunnen vinden. Tja, intelligente, verantwoordelijke, dienstverlenende professionals met westerse wortels lopen dit risico. Ze hebben als valkuil dat hun denken hen zo in beslag neemt, dat andere competenties in het gedrang komen. Competenties die wortelen in doen, voelen en wellicht nog andere aspecten van het mens-zijn. Niet voor niets neemt de belangstelling voor bijvoorbeeld mindfulness de laatste jaren zo toe. Daarmee richt je je aandacht op je lijf en je zintuiglijke waarneming. Aaaahh, wat een rust. Eindelijk houdt je hoofd zich stil. Tot het natuurlijk stiekem (en zonder jouw akkoord) tóch weer begint met het geratel.

Zit jij ook veel “in je hoofd” en kun je de off button niet vinden? Belemmert jouw denken (lees: oeverloos malen) je wel eens in je doen? Werpt het drempels op voor het overgaan tot actie? Heb je eigenlijk geen idee hoe bepaalde situaties voelen voor jou? Sta je gauw met je oordeel over jezelf klaar als er een emotie opkomt, en stop je die gauw maar weer weg? Dan zou het kunnen dat je innerlijke evenwicht niet optimaal is.

Wat mij betreft is denken niet genoeg! Voelen en doen vormen samen met je gedachten het geweldige en bekende drietal denken – voelen – doen. Bij een evenwicht tussen die drie kom je tot de beste prestaties. Bij disbalans is herbezinning – al dan niet onder begeleiding van een kundige coach – van het grootste belang.

Natuurlijk ben ik geen filosoof. Maar “ik voel, dus ik besta” en “ik doe, dus ik besta” klinken mij eigenlijk ook lang niet gek in de oren. Ik wens je veel balans tussen hoofd, hart en handen.

Hartelijke groeten, Heleen

P.S. Ik ben benieuwd naar jouw ervaring met en ideeën over de onderwerpen waarover ik schrijf! Als je wilt reageren op mijn columns, stuur dan een mail naar heleenteravest@investcoaching.nl!

Heleen ter Avest is eigenaar van Invest Coaching & Training in Huissen (onder Arnhem). Zij is gespecialiseerd in coaching en training van managementondersteuners: (directie)secretaresses, managementassistenten, administratieve krachten, teamleiders, personal assistents, officemanagers. Een coach/trainer die je beroep van binnenuit kent, gaat met je aan de slag. Dat werkt! Heleen biedt ondersteuning aan ieder die wil winnen aan professionele en persoonlijke kwaliteit en kracht. Geïnteresseerd in winst? Zie www.investcoaching.nl of bel 06-51935369.