Nou moe?! Eerst fout, nu goed: veranderde taalregels
Taal verandert. Soms gebeurt dat zonder dat jij als alerte taalgebruiker dat doorhebt. Je hebt de taalregels goed geleerd en alle Groene Boekjes goed bijgehouden; je bent ervan overtuigd dat je foutloos schrijft. Misschien sta je zelfs bij jouw collega’s bekend als de beste speller van de afdeling. En dan tóch blijkt er – ongemerkt, achter jouw rug om – iets veranderd te zijn, waardoor je wel degelijk taalfouten maakt.
Nou moe?!
In deze reeks belicht ik taalveranderingen die onbekend of heel recent zijn. Nieuwe taalregels die nog niet wijd en zijd doorgedrongen zijn. Het doel van deze serie is om jou te helpen je taalkennis up-to-date te krijgen, zodat je zelfverzekerd kunt blijven schrijven.
Aflevering 1: De reizigers wordt/worden verzocht
Een taalkwestie die we allemaal op school voorgeschoteld hebben gekregen:
De reizigers wordt verzocht …
of
De reizigers worden verzocht …
Ik heb altijd geleerd dat het wordt moet zijn. Immers: ‘(aan) de reizigers’ is in deze zin een meewerkend voorwerp. Aan de reizigers wordt een verzoek gedaan door iemand.
Maar geloof het of niet: tegenwoordig mag je ook worden gebruiken: De reizigers worden verzocht.
Nou moe?!
Het is nog niet zover dat de constructie met ‘wordt’ als fout wordt aangemerkt. Immers, de argumentatie daarvoor – die we allemaal op Nederlandse les hebben geleerd – staat als een huis. Kijk je mee?
De reizigers wordt/worden verzocht over te stappen.
‘De reizigers’ is het meewerkend voorwerp (je kunt er ‘aan’ voor zetten). Het onderwerp is het zinsdeel ‘over te stappen’. De correcte zin luidt dan ook:
De reizigers wordt verzocht over te stappen.
Net zoals:
De reizigers wordt uitleg gegeven.
De reizigers wordt opgedragen …
De reizigers wordt verweten …
De reizigers wordt op het hart gedrukt …
Uiteraard zijn er ook zinnen die hierop lijken, maar waar ‘De reizigers’ wél onderwerp is, met als gevolg een meervoudig werkwoord:
De reizigers worden geslagen/gebeld/gewaarschuwd.
De reizigers worden gedwongen de trein te verlaten.
De reizigers worden gesommeerd …
Nieuwe argumentatie: ingewikkeld!
De argumentatie voor het gebruik van worden in De reizigers worden verzocht is zó ingewikkeld dat ik het bijna niet kan navertellen. Als je het precies weten wilt, maak dan je borst nat en kijk op de site van Taaladvies.
Het komt hierop neer.
In ‘De reizigers worden verzocht over te stappen’ is ‘de reizigers’ het onderwerp en ‘over te stappen’ is het voorzetselvoorwerp. Het uitgangspunt is iemand (erom) verzoeken (om) iets te doen: ‘Reizigers worden (erom) verzocht (om) over te stappen’ (het voorlopig voorzetselvoorwerp ‘erom’ wordt altijd weggelaten en ‘om’ meestal).
Ben je er nog?
Ikzelf zie deze argumentatie als een bewust ingewikkelde omtrekkende beweging, rondom de enigszins beschamende waarheid. Die luidt: als genoeg mensen hardnekkig een taalfout maken, wordt die fout op een gegeven moment aangemerkt als correct.
Geschreven door Mieke Winnubst, directeur en trainer bij Alfabeta Tekst en Training.
Alfabeta verzorgt schrijftrainingen en opfriscursussen spelling en grammatica door het hele land. Live en online, fysiek en via Zoom en e-learning. Onze trainingen zijn anders dan anders; ze zijn laagdrempelig, leerzaam, luchtig en leuk. Deelnemers zijn zo enthousiast, dat we al jaren achtereen worden verkozen tot Beste Opleider van Nederland uit meer dan 8400 opleidingsinstituten.
Mieke is zelf ook helemaal gek van spelling en grammatica. Sinds een paar maanden beheert zij de enige community die er bestaat rondom de Nederlandse taal: “LOS met taal”. LOS staat voor Leren, Oefenen en Spelen met het Nederlands. In deze Facebookgroep van taalliefhebbers en professionals houden we samen op een superleuke manier onze taalkennis fris. Kom je een kijkje nemen?
Volg ons