Voedingsadvies: ieder pondje gaat door het mondje?

“Als je te dik bent eet je te veel en/of beweeg je te weinig.”

Dat is de sleutelformule voor het behandelen van overgewicht in Nederland. Het advies om gezonder te eten en meer te bewegen is op zich altijd een goed advies. Maar alleen de mensen die ongezond eten en weinig bewegen zullen door dit advies het meeste gewicht kwijt raken.

Naast gewoonte en emotie-eten zijn er een groot aantal lichamelijke oorzaken die gewichtstoename kunnen veroorzaken of succesvol afvallen in de weg kunnen staan. Hoog tijd voor de gezondheidsorganisaties om zich niet meer alleen te richten op de oude paradigma’s van voeding en beweging maar o.a. ook de lichamelijke oorzaken te betrekken in de strijd tegen overgewicht.

Eigen schuld, dikke bult

Vanaf de jaarwisseling zijn de reclameblokken weer flink gevuld met sportscholen die mensen met overgewicht aanmoedigen om meer te bewegen, supplementen die beloven dat je ‘zomaar’ gewicht kwijt raakt door het dagelijks in te nemen, Shakes worden aanbevolen als verantwoord afvallen, noem het maar op.

Nederland gaat op de gezonde toer! Geen slecht idee: gezonder willen leven. Niet alleen de Nederlanders nemen in volume toe, ook de zorgkosten rijzen de pan uit. De gevolgen van overgewicht kosten Nederland ongeveer 5 miljard euro per jaar. En deze stijgen nog steeds.

Toch ligt het niet zo simpel. De problematiek van overgewicht is complexer dan alleen voeding en beweging. Er zijn een aantal lichamelijke stoornissen die succesvol afvallen in de weg kunnen staan. Natuurlijk zijn voeding en lichaamsbeweging belangrijk bij de behandeling van overgewicht, maar er bestaan wel degelijk een aantal andere oorzaken die succesvol afvallen in de weg kunnen staan. Eten we te veel en bewegen we te weinig, dan komen we aan. Dit wordt een positieve energiebalans genoemd. Te veel eten en te weinig bewegen is echter niet alleen bepalend. Daarnaast zorgt het bij veel mensen met een paar kilootjes te veel voor een enorm schuldgevoel; ze eten veel te veel … En dat is niet altijd waar!

Waarom val ik niet af?

Lichamelijke oorzaken kunnen ook succesvol afvallen in de weg staan. Heb je er bijvoorbeeld wel eens bij stil gestaan dat hongergevoelens een lichamelijke oorzaak kunnen hebben? Of dat bepaalde voedingsmiddelen verslavend kunnen werken? Je bloedsuikerspiegel zodanig kunnen verstoren dat het lijkt alsof je al dik wordt van de lucht? En dan nog die hormonen …

Een paar voorbeelden op een rijtje:

Koolhydraatverslaving

Het zal je misschien verbazen maar ook het eten van verkeerde en ongezonde voeding, kan een lichamelijke oorzaak hebben. Sommige mensen met overgewicht kiezen steeds voor koolhydraatrijke voeding omdat zij zich daar emotioneel beter door voelen. De neurotransmitter serotonine (serotonine = “gelukshormoon”) lijkt iets te maken te hebben met deze ongezonde voedingskeuzes.

Mensen met een te laag serotonineniveau zijn sneller geïrriteerd, somber en minder goed tegen stress bestand. Door het eten van koolhydraatrijke voeding produceert hun lichaam meer serotonine waardoor zij zich op het emotionele vlak beter voelen.

Winnie the Pooh is een mooi voorbeeld hiervan. Honing bestaat voor een groot gedeelte uit snelle koolhydraten. Hier veel van eten zorgt voor een flink schommelende bloedsuikerspiegel. Arme Winnie is dol op honing, maar heeft ook voortdurend honger en kan zijn leventje niet voorstellen zonder honing, vandaar ook het ronde buikje!  Winnie heeft door dit eenzijdige eetpatroon met veel snelle koolhydraten inmiddels al hyperinsulinemie ontwikkeld!

Hyperinsulinemie

Het hormoon insuline maakt opname van bloedsuiker (glucose) in de cellen mogelijk. Doordat het lichaam ongevoelig is geworden voor dit hormoon ontstaat de stoornis hyperinsulinemie. De alvleesklier corrigeert deze ongevoeligheid door meer insuline te maken.

Hierdoor ontstaat een chronisch verhoogde insulinespiegel, terwijl de bloedsuikerspiegel nog binnen de referentiewaarden ligt. Door deze hoge insulinespiegel wordt er geen vet verbrand en worden koolhydraten als vet opgeslagen.

Bij mensen met hyperinsulinemie zit het gewicht voornamelijk rond het middel, het overbekende bierbuikje! De taille/heup omvangratio is dan bij vrouwen groter dan 0,8 en bij mannen groter dan 134,35. Bovendien hebben zij vaak honger, vooral kort na een koolhydraatrijke maaltijd.

Verlaagde verbranding

We willen eigenlijk best afvallen, maar hebben we dat eenmaal besloten, gaan we vaak ontzettend afwijken van een normaal eetpatroon. We beginnen met shakes, crashdieten en minderen stevig op de hoeveelheid calorieen per dag.

Ons lichaam schiet naar de crisisstand en wij houden dit eetpatroon met moeite vol; nog twee weken dan … Tja en daarna komen alle kilo’s er met rente weer bij. Onze oergenen die zuinig met energie willen omspringen, werken ons tegen. Deze efficiënte verbranding kan “in de genen zitten”, maar wordt ook veroorzaakt door het veelvuldige lijnen. De verbranding wordt verlaagd!

Een schamele troost is dat mensen met de ‘efficiente-verbrandingsgenen’ in de oertijd tot de overlevers behoorden. En als deelnemer van Expeditie Robinson ook minder last hebben van extreem gewichtsverlies. Maar ja, de winkels liggen vol met heerlijke producten en niet iedereen heeft de ambitie om op TV te komen …

Veel volwassenen met overgewicht blijken dus helemaal niet zo veel te eten. Zij eten soms minder dan 1500 kcal per dag en komen toch aan.  Vervelend als je de nodige kilo’s kwijt wilt! Kleine aanpassingen in het voedingspatroon kunnen ervoor zorgen dat je toch naar een gezond gewicht kunt toewerken.

Kort door de bocht

‘Ieder pondje gaat door het mondje’ blijkt dus wat kort door de bocht te zijn. En dit zijn nog maar een paar lichamelijke oorzaken die jou het flink lastig kunnen maken wat kilootjes kwijt te raken. Wanneer je het vermoeden hebt dat jij meer moeite hebt met afvallen dan bijvoorbeeld de buurvrouw is het verstandig om advies in te winnen bij een voedingscoach die zich in het herkennen van deze lichamelijke aspecten gespecialiseerd heeft. Laat je niet verleiden tot een eetpatroon die je na een bepaalde periode toch niet vol kunt houden!

Het derde aspect wat meespeelt bij gewichtsverlies is het emotie-eten. Hierover de volgende keer meer!

Met dank aan: Marjon Schiltman – Voedingscoach

www.voedingscoachzwolle.nl