Stop met subtiel pesten op de werkvloer

Pesten op de werkvloer gebeurt soms op een grove manier maar veel vaker subtiel. Ook het subtiele pesten is schadelijk en dat is een goede reden om er ook subtiel mee af te rekenen. Een driestappenplan voor wie pest, of gepest wordt.

Ik neem je mee in een vergadering van een managementteam bij een telecombedrijf waar de secretaresse Lenette wekelijks notuleert. Lenette is het pispaaltje van Ton, een van MT leden.

Ton, een stoere hands-on manager, maakt elk managementoverleg wel een grapje over Lenette. Lenette is de stille, precieze en uiterst betrouwbare secretaresse. Zij kan de vergadering soms ophouden als ze alle puntjes op de i wil krijgen voor juistheid van de notulen. Ook vandaag is het weer raak. De notulen worden besproken en Ton grapt: ‘Zo, Lenette. Weer druk bezig geweest met het verwerken van alle punten en komma’s in het stuk.’

Lenette doet tijdens het overleg of zij er geen last van heeft, maar eigenlijk vindt zij het een heel vervelende opmerking. Alsof zij alleen maar op punten en komma’s let. Toch zegt Lenette er niets over, want binnen het managementoverleg geldt de ongeschreven regel: wij kunnen wel tegen een geintje. Maar Lenette is de geintjes beu, ook van de andere managers die het wekelijkse pesterijtje tussen Ton en Lenette zien als een vrijbrief om zo nu en dan ook een negatieve opmerking te maken.

Klinkt dit bekend? Een-tweetjes waarbij de ene giftige pijl de andere opvolgt: actie en reactie, verachten en vermijden. En niemand die er iets aan doet. Dat kan anders.

Het is belangrijk om pesten in een vroeg stadium te herkennen en te stoppen, hoe ‘klein’ het pesten ook lijkt, want het doet altijd zeer. Dat stoppen kan iedereen, of je nou degene bent die pest, je gepest wordt of een omstander bent. Je doet het in drie stappen.

Stap 1: Stop

Of je nu zelf de gifpijl van verachten schiet, of erdoor wordt geraakt: stop. Merk het gif op en kijk naar wat er gebeurt.

Stap 2: Onderzoek

Onderzoek eerst jezelf. Ben je pester? Waar komt jouw gifpijl vandaan? Ben je aan het pesten omdat je je ergens aan ergert? Of doe je het uit gewoonte?

Of word je gepest? Voel je je gepest omdat iemand je confronteert met een eigenschap waar je zelf ook niet blij mee bent? Wat doet het gif met jou?

Onderzoek ook de ander. Wat raakt de ander? Wat is belangrijk voor de ander?

Ben je omstander? Vraag wat er gebeurt. Wat er bedoelt word.

Onderzoek wat er gebeurt en neem verantwoordelijkheid voor jouw rol in de communicatie.

Stap 3: Samen oplossen

Heb je een ander gepest? Maak dan excuses. Hierdoor verzacht je het aangedane leed. Bij rechtszittingen getuigt een dader soms spijt aan zijn slachtoffers, bijvoorbeeld na het plegen van een roofoverval. Dit neemt de traumatische ervaring niet weg, maar het verzacht wel het leed. Dus als jij een verachtende gifpijl hebt afgeschoten, maak dan excuses, ook al is het achteraf. Bespreek daarna eerlijk waar je gifpijl vandaan kwam, bijvoorbeeld doordat je je ergert aan de vertraging die het doorvragen naar alle punten en komma’s veroorzaakt.

En ben je geraakt door de gifpijl van een ander? Het kan lastig zijn om eroverheen te stappen, maar probeer het toch. Vraag wat de ander bedoelde met zijn opmerking en zeg dat je erdoor geraakt bent. Praat het uit en zorg dat je het samen uit de weg ruimt, zodat je het los kunt laten.

Wat had Ton kunnen doen? Hij had kunnen opmerken dat hij zich ergerde aan de werkhouding van Lenette. In plaats van een sarcastische opmerking te maken had hij ook kunnen zeggen: ‘Lenette, we besteden te veel tijd aan de notulen. Om eerlijk te zijn: ik erger me eraan. Ik zou de notulen voortaan alleen op hoofdlijnen willen. Wat vind je daarvan?’ En Lenette had, in plaats van een reactie te vermijden, aan Ton kunnen vragen: ‘Wat bedoel je, Ton, met je grapje over mijn punten en komma’s?’

Alleen door te stoppen, het conflict te onderzoeken en het in alle openheid proberen op te lossen kan het pesten stoppen.

Met dank aan: Sandra Hertogh is gespecialiseerd in het verbeteren van samenwerking in teams en organisaties. Ze begeleidt teams en organisaties en verzorgt als (team)coach en trainer workshops en in company-trainingen. Ze schreef samen met Annemarie van der Wel het boek Giftige communicatie, het voorkomen en oplossen van gedoe op het werk.