Taaltip: U hebt of u heeft?
Dat ‘u hebt’ in de tweede persoon staat en ‘u heeft’ de derde persoon is… dat weten de meeste mensen wel. Maar welke van de twee is juist?
Het antwoord luidt: Allebei, mits de gekozen persoonsvorm consequent in de hele tekst of brief wordt toegepast. En daar gaat het vaak mis.
Derde persoon
In de volgende tekst is de derde persoon gebruikt:
- Tot op heden is u in gebreke gebleven met de betaling van onderstaande factuur. Heeft u het bedrag inmiddels betaald, dan kan u deze brief als niet verzonden beschouwen.
Krijg je bij het lezen van dit voorbeeld ook het gevoel of je in de 18e eeuw bent beland? Dat kan kloppen. Van oorsprong is ‘u’ een derde persoonsvorm en afgeleid van ‘Uwe Edelheid’. “Heeft U Edele nog bevelen, mevrouw?”, vroeg de dienstmaagd. In schrijftaal werd ‘U Edele’ afgekort tot ‘UEd’ en later tot ‘u’. Tot in de 20e eeuw werd ‘u’ als derde persoonsvorm beschouwd.
Tweede persoon
‘U’ in de derde persoon is niet fout, maar wel wat oubollig. In de 21e eeuw gebruiken we liever de tweede persoon als aanspreekvorm, en dat ziet er als volgt uit:
- Tot op heden bent u in gebreke gebleven met de betaling van onderstaande factuur. Hebt u het bedrag inmiddels betaald, dan kunt u deze brief als niet verzonden beschouwen.
Consequent
Een veelgemaakte fout is echter het door elkaar gebruiken van de tweede en de derde persoon, bijvoorbeeld in deze zin:
- Als u nog vragen heeft (derde persoon), dan kunt u (tweede persoon) contact opnemen met…”.
En dát mag dus niet. Zelf vind ik ‘u is’ zo gruwelijk lelijk, dat ik definitief afscheid heb genomen van ‘u heeft’. Maar de keuze is aan jou. Zolang je de gekozen persoonsvorm consequent toepast in je tekst, is elke vorm juist.
Geschreven door: Angelique Brantjes
Angelique is managementassistent, taalfetisjist en ideeënfabriek en momenteel beschikbaar voor een nieuwe uitdaging. Meer informatie over Angelique vind je op LinkedIn.
[bol_product_links block_id=”bol_58a5b3e2d1f92_selected-products” products=”1001004011833344,9200000065148615,9200000046134419″ name=”Ingeborg” sub_id=”” link_color=”003399″ subtitle_color=”000000″ pricetype_color=”000000″ price_color=”CC3300″ deliverytime_color=”009900″ background_color=”FFFFFF” border_color=”D2D2D2″ width=”250″ cols=”1″ show_bol_logo=”1″ show_price=”1″ show_rating=”1″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]
Hoi Angelique,
Aan jou, als taalfetisjist, heb ik de twee volgende vragen;
Ik zie dat jij een accent aigu zet op “dat”. Zelf zet ik daar altijd een accent grave op omdat je hier een langgerekte ààà bedoelt en niet een áááá. Waarom geef jij de voorkeur aan de accent aigu?
Volgens het Groene boekje mag je tegenwoordig: “jij kan” gebruiken, terwijl ik op school altijd “jij kunt” heb geleerd. Dat “jij kan” klinkt voor mij, als Brabantse, erg Rotterdams. Ik kan er maar niet aan wennen dat het binnen een tijdsbestek van hooguit twee jaar, zo algemeen Nederlands is geworden.
Vertel mij eens wat jouw mening daarover is. Dat vind ik interessant.
Groeten,
Rosita.
Hallo Rosita,
Leuk dat je reageert en dat je taal ook zo interessant vindt. Dat hoor ik graag!
De accent aigu staat daar omdat het een klemtoon betreft. De accent grave wordt alleen nog gebruikt in woorden van Franse herkomst. Op de site van Onze Taal staat het wat uitgebreider uitgelegd: https://onzetaal.nl/taaladvies/klemtoonteken-nadrukteken.
En dit zegt Onze Taal over je tweede vraag: https://onzetaal.nl/taaladvies/je-kunt-je-kan.
Zoals ik het begrijp wordt ‘je kan’ meer als spreektaal gezien en is het in geschreven vorm acceptabel als met ‘je’ ‘men’ wordt bedoeld. Dat deze ontwikkeling al in de 17e eeuw gaande was wist ik nog niet. Dus dank je wel voor deze vraag waardoor ik het moest nakijken. Weer wat geleerd :-).
Dankjewel voor jouw snelle respons. Die site kende ik nog niet. Wel “Woordenlijst.org”. Daar zoek ik wel eens op als ik iets niet precies weet. Oja, die haakjes openen en sluiten staan allebei aan de bovenkant. Dat is er ook in geslopen doordat er op toetsenborden geen keuze meer is, dus ook dit is er inmiddels veranderd.
Groeten,
Rosita.