Een 6-urige werkdag: te mooi om waar te zijn?

Het klinkt te mooi om waar te zijn: dagelijks zes in plaats van acht uur werken met behoud van loon. In Zweden wordt er volop mee geëxperimenteerd, zowel bij gemeenten als in het bedrijfsleven. Maar de 6-urige werkdag is een heet hangijzer: te duur en oneerlijk, vinden veel Zweedse politici.

Het servicecentrum van Toyota in Göteborg is een Zweedse attractie en krijgt regelmatig bezoek van delegaties over de hele wereld. Ruim tien jaar geleden werd het arbeidsritme omgegooid.

Directe aanleiding waren de lange wachttijden voor een servicebeurt. Technici werkten al hard en uitbreiden van de werkplaats zou te veel kosten. Dus zocht bedrijfsleider Martin Banck naar een andere oplossing. Automonteurs gingen over op een 6-urige dienst waarbij de werkplaats twaalf uur open is.

Het zorgde voor blije automonteurs, verhoging van de productiviteit en geen extra kosten. “We zijn uiteindelijk een bedrijf dat winst wil maken, anders waren we er niet mee doorgegaan”, zegt Banck.

Zelf opleiden

Toyota bleek een voorbeeld voor andere, vooral kleinere Zweedse bedrijven. Zoals internetconsultantbureau Bråth, uit Stockholm. Het bedrijf leidt zelf werknemers op, maar zag dat die vervolgens door concurrenten werden weggekaapt. Na de invoering van het 6-urige werkmodel, is dat probleem opgelost.

Het bedrijf groeide en verdubbelde de omzet. Ook is er opeens een enorm aanbod van potentiële werknemers: “Groot voordeel is dat we nu uit de beste medewerkers kunnen kiezen en dat mensen langer willen blijven”, zegt directrice Maria Bråth.

Daartegenover staat dat het arbeidstempo hoog ligt en er bezuinigd is op pauzes. Werknemers werken in blokken van twee à drie uur en vergaderingen worden alleen gehouden als het echt niet anders kan. “Maar er is nog steeds tijd voor een praatje met collega’s”, aldus Bråth.

Ook op de orthopedische afdeling van het Sahlgrenska Universiteitsziekenhuis hebben ze de 6-urige werkdag overgenomen. Directe aanleiding was een structureel personeelstekort, waarbij dertig procent van de werknemers jaarlijks ontslag nam.

Anderhalf jaar geleden werd de 6-urige werkdag als experiment voor de verpleegkundigen op de afdeling ingevoerd. Kosten: 100.000 euro per maand. Daartegenover staat dat er, anderhalf jaar later, 20 procent meer operaties worden uitgevoerd omdat de operatiezalen langer open zijn. Bovendien vluchten werknemers nu niet meer naar andere banen.

Het experiment gaat nog een jaar door, waarbij het doel is om de kosten in elk geval te dekken. Zelfs als dat niet lukt, wil de leiding van het ziekenhuis dit werkritme permanent invoeren. “Maar uiteindelijk zijn het politici die hierover beslissen”, zegt afdelingshoofd Peter Dahm.

Heet hangijzer

Of zij hun goedkeuring zullen geven, is de vraag: de 6-urige werkdag is een heet hangijzer. Met name rechtse politici pleiten er juist voor dat mensen meer en langer werken om de Zweedse verzorgingsstaat in stand te houden en de concurrentie met andere landen aan te kunnen.

De stad Göteborg gaat tegen de stroom in. Bij het bejaardentehuis Svartedal gingen werknemers vorig jaar, ook als experiment, over op een 6-urige werkdag. Het experiment stopt in december. “Dan is het moeilijk voor werknemers om weer over te gaan op een normale werkdag”, zegt Marie-Louise Sandström, liberale wethouder in Göteborg. “Bovendien kun je zo’n model moeilijk op de ene werkplek wel invoeren en op de andere niet. Dat is oneerlijk. Maar het belangrijkste nadeel is dat het veel te veel kost.”

Bij het bejaardentehuis zijn de effecten, behalve blije medewerkers, niet zo duidelijk als bij de orthopedische afdeling van het ziekenhuis. “Ik hoorde wel dat relatief veel jonge bejaardenverzorgsters zwanger zijn geworden”, lacht de wethouder. “Dat is dan weer een positief effect van minder werken.”

Bron: Nos.nl