Wanneer gebruik je dan, en wanneer gebruik je als?

Een veelgemaakte fout die je vast weleens bent tegengekomen, is het gebruik van als en dan. Twijfel je soms over wanneer als correct is of juist wanneer dan de juiste keuze is in een zakelijke e-mail of formeel document? Of hoor je in gesprekken weleens groter als en vraag je je af of dat eigenlijk klopt? De regels lijken eenvoudig, maar door taalveranderingen en informeel taalgebruik ontstaat er steeds meer verwarring. In dit artikel leggen we het stap voor stap uit, zodat jij altijd zeker weet welke vorm je moet kiezen – zowel in formele als informele communicatie.

Welke regels moet je onthouden?

• Bij ongelijkheid of verschil gebruik je dan.
  • Ik ben groter dan jij.
  • Dit project is belangrijker dan het vorige.
  • Mijn manager is strenger dan die van jou.
• Bij gelijkheid gebruik je als.
  • Ik ben net zo goed als jij.
  • Onze werkwijze is net zo efficiënt als die van het andere team.
  • Ik ben even ervaren als mijn collega.
• Bij de vergrotende trap gebruik je dan.
  • Deze auto is sneller dan die van jou.
  • De nieuwe software is gebruiksvriendelijker dan de vorige versie.

Formeel versus informeel taalgebruik

Hoewel de basisregel eenvoudig is, verschilt het juiste gebruik van dan en als in formele en informele situaties.

Formeel taalgebruik

In zakelijke e-mails, officiële documenten en professionele communicatie blijft het correct om dan bij ongelijkheid en als bij gelijkheid te gebruiken. Dit wordt nog steeds beschouwd als de standaardtaal.

• Voorbeeld: Onze dienstverlening is efficiënter dan die van de concurrent.
• Voorbeeld: De kosten van het nieuwe systeem zijn net zo hoog als die van het vorige.

Informeel taalgebruik en spreektaal

In alledaagse gesprekken en informele berichten, zoals WhatsApp of Social Media, wordt groter als steeds vaker gebruikt in plaats van groter dan. Hoewel dit officieel geen standaardtaal is, wordt het door velen niet als fout ervaren.

• Voorbeeld: Dit huis is veel mooier als dat van jullie.
• Voorbeeld: Ik ben langer als jij.

In een zakelijke omgeving blijft het aan te raden om je aan de oorspronkelijke regel te houden.

De ANS en de verandering in taalgebruik

De ANS (Algemene Nederlandse Spraakkunst) is een soort handleiding voor de Nederlandse taal en bestaat al sinds 1984. In 1997 kwam er een herziening, en sindsdien wordt de taal steeds opnieuw geanalyseerd. Sommige mensen denken dat de ANS in 2021 de regel officieel heeft aangepast, zodat groter als nu goed zou zijn in informele taal. Maar dat is eigenlijk een misverstand. De ANS schrijft namelijk niet voor wat juist of fout is, maar beschrijft simpelweg hoe mensen de taal in de praktijk gebruiken.

Wat betekent dit? In spreektaal wordt groter als al een tijdje door veel mensen gezegd, en de ANS heeft dit gewoon als een bestaand verschijnsel opgeschreven. Dat betekent niet dat het nu ineens correct is in schrijftaal of formele communicatie.

Wil jij dus professioneel en foutloos blijven schrijven? Dan blijft groter dan de beste keuze, zeker in zakelijke e-mails en documenten. In een informeel gesprek met vrienden kan groter als voorkomen, maar in een zakelijke setting kun je het beter vermijden.

De invloed van taalverandering in spreektaal

Taal verandert continu. Wat vandaag als fout wordt gezien, kan over tien jaar een geaccepteerde vorm zijn. Dit gebeurt vooral in spreektaal, waarin mensen vaak snellere en gemakkelijkere structuren kiezen.

Enkele voorbeelden van taalveranderingen in de praktijk:

• Vroeger was het incorrect om hun hebben te zeggen, maar in sommige informele kringen wordt dit steeds vaker gebruikt.
• Ik besef me was ooit een veelgemaakte fout, maar komt steeds vaker voor in informele gesprekken.
• Groter als wordt nu in de ANS ook erkend als een informele variant, hoewel groter dan de standaard blijft.

Deze veranderingen betekenen niet dat je ze meteen moet overnemen, vooral niet in een professionele omgeving. Maar het is goed om te begrijpen waarom mensen deze vormen gebruiken en hoe taal zich aanpast aan het dagelijks gebruik.

Door deze regels goed toe te passen, zorg je ervoor dat je communicatie professioneel en foutloos blijft. Twijfel je over wanneer als de juiste keuze is en wanneer dan beter past? Onthoud dan de basisregel: gebruik als bij gelijkheid en dan bij ongelijkheid.

Meer taaladviezen lezen?

• Zowiezo of sowieso? Dit zijn de spelfouten die je niet meer maakt
• Onstabiel of instabiel: wanneer gebruik je welke term?